KRÓTKI PRZEWODNIK PO OBIEKTYWACH
Stanisław B. A. Stawowy
2001-11-22

---

1. Zero elementów
Są to tak zwane 'obiektywy otworkowe' - 'pinhole'. Składają się z pojedynczego otworka o niewielkiej średnicy (dziesiąte części milimetra) wywierconego w cienkiej blaszce mosiężnej, srebrnej lub aluminiowej. Obraz tworzony jest wskutek dyfrakcji promieni świetlnych na krawędzi otworka. Cechy obrazu - bardzo miękki, o wyrównanej gradacji i zmniejszonym kontraście, rozdzielczość jest niewielka, rzędu kilkunastu lpmm. Obiektywy otworkowe rysują ostro niezależnie od odległości przedmiotu i filmu. Optymalna jasność obiektywu otworkowego to ok. f/100 - f/200. Raczej nie wykorzystywany w małym formacie, juz przy 6x6 zaczyna dawać interesujące wyniki. Jasność obrazu maleje ze zbliżaniem się do brzegów obrazu z cos^4 kąta pomiędzy osią optyczną a promieniem padającym na emulsję.

2. Jeden element
Większość najtanszych automatycznych aparatów małoobrazkowych ma obiektywy składające się z pojedynczej, zwykle plastikowej soczewki. Zazwyczaj nie jest ona przesuwana i znajduje się w stałej odległości od emulsji tak, że najlepiej przedstawia obiekty odlgłe o ok. 2-3 metry od aparatu. Jakość obrazu jest bardzo zła, z wyraźnie widoczna aberracja sferyczna i chromatyczna, silna koma. Jakość obrazu spada znacznie w miarę oddalania się od osi optycznej. Światło nie przekracza zwykle f/8 - f/11.

3a. Dwa elementy sklejone razem
Jest to tzw. achromat. Jest on pozbawiony aberracji chromatycznej, ale jakość w miarę oddalania się od osi optycznej maleje znacznie. Doskonałe jako obiektywy portretowe. Przy dłuższych ogniskowych, gdy wykorzystywana jest tylko centralna część obrazu, tego typu obiektywy często sprawują się doskonale - vide obiektyw 500mm sprzedany ostatnio przez Kubę Jewułę. Inny przykład - obiektyw aparatu Ami-2

3b. Dwa elementy pleckami od siebie (peryskop)
Tego typu obiektywy były często stosowane jako szerokokątne w fotografii wielkiego formatu - przykładem może być np. słynny Hypergon Goerza. Jakość obrazu w miarę zbliżania się do brzegów jest akceptowalna, a po przysłonięciu do f/32 - f/45 bardzo dobra. Jednocześnie nie występuje w nich dystorsja, a znaczny spadek jasności w miarę zbliżania się do brzegow zdjęcia jest często kompensowany przez zastosowanie filtrow centralnych albo urządzeń mechanicznych (jak np. wiatraczek na Hypergonie). Przykładem peryskopu jest 'Bilar' z aparatu Druh.

4. Trzy elementy - anastygmat = tryplet Cooka
Szeroko stosowany w aparatach mieszkowych, także w lepszych aparatach automatycznych 35mm (np. Olympus Mju-1). Tryplet Cooka jest bardzo wrażliwy na jakość wykonania i złożenia, rosyjskie Smieny Symbol często miały źle złożone obiektywy T-43 - rosyjskie tryplety. Anastygmaty trójsoczewkowe najlepiej pracują przy przysłonie f/11 i większej, nierzadko rywalizując ze znacznie bardziej skomplikowanymi formułami optycznymi. Jakość obiektywu przy brzegach zdjęcia nigdy nie jest w nich całkiem dobra, ale w środku obrazu często przekracza 50 lpmm. jasność tego typu obiektywów rzadko przekracza f/3.5
Lista trypletow: